Opis sytuacji przed realizacją projektu:

Projekt dotyczył kompleksowej przebudowy infrastruktury technicznej połączonej z waloryzacją przestrzenną obszaru 9 ulic i Rynku Starego Miasta w Czeladzi, którego ukształtowanie datuje się na XIII w. Na skutek niedorozwoju infrastruktury teren ten, pomimo centralnego położenia, podlegał stopniowej degradacji społeczno-ekonomicznej oraz przestrzennej. Następowało stopniowe zatarcie funkcji centrotwórczych, którym towarzyszyło m.in. wyludnienie i pauperyzacja. Następstwem istniejącego stanu rzeczy było ograniczenie rozwoju tej części miasta, w tym także obecnych tu MSP. Brak warunków do powstania nowych miejsc pracy wzmacniał negatywne zjawiska o podłożu socjoekonomicznym, rzutował na całe życie ekonomiczne i wizerunek obszaru.

Zakres projektu obejmował przebudowę sieci infrastruktury tej części miasta. Obecne sieci pokrywały jedynie część terenu, były zniszczone, przestarzałe, nie spełniały współczesnych norm i standardów obsługi, ulegały też częstym awariom. Rzutowało to na warunki mieszkaniowe oraz ograniczało możliwości rozwoju działalności gospodarczej. Projekt rozwiązywał problem dostępu do infrastruktury, a zarazem umożliwiał uporządkowanie gospodarki ściekowej Starówki.

Decyzja o realizacji projektu wynikała nie tylko z przesłanek technicznych i gospodarczych, ale także z faktu, iż Stare Miasto jako jedyny w Aglomeracji średniowieczny układ urbanistyczny objęty ochroną konserwatorską i archeologiczną stanowi dobro kulturowe regionu, które należy chronić. Widoczne było ogólne zaniedbanie tego rejonu, będące skutkiem braku działań naprawczych sprzed 1989 roku.

Realizacji infrastruktury towarzyszyła waloryzacja przestrzeni staromiejskiej: przebudowa nawierzchni, oświetlenia oraz płyty Rynku. Celem tych działań była odnowa Starówki w nawiązaniu do modelu historycznego zgodnie z wytycznymi konserwatorskimi oraz podkreślenie jej wartości kulturowych.

Rozwiązanie problemów obszaru staromiejskiego w zakresie infrastruktury technicznej i zagospodarowania przestrzennego miało na celu poprawę warunków mieszkaniowych, rozwój istniejących firm, stymulowanie zmian ich struktury oraz profilu działalności w kierunku odpowiadającym prestiżowym, śródmiejskim lokalizacjom. Rezultatem miało być też ożywienie społeczno-kulturowe tego obszaru. Jest to istotne dla kształtowania potencjału rozwojowego nie tylko Starówki, ale też - ze względu na jej centralne położenie - całej Czeladzi.

Opis projektu:

Projekt dotyczy kompleksowej przebudowy infrastruktury połączonej
z rewaloryzacją urbanistyczną Starówki – strefy ścisłej ochrony konserwatorskiej i obserwacji archeologicznej, której ukształtowanie datuje się na okres XIII wieku. 1 etap zrealizowanych w latach 2006-2007 prac objął Rynek i ulice bezpośrednio do niego przyległe.

Rozpoczęte działania przestrzenne są wynikiem wypracowanego modelu przekształceń z uwzględnieniem wytycznych Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, urbanistów oraz historyków architektury. Koncepcja architektoniczno-urbanistyczna kształtowania tej strefy wynika nie tylko z potrzeb ochrony, ale także możliwości zapewnienia staremu centrum dalszego rozwoju.

Celem projektu jest odnowa i zachowanie wartości walorów historyczno-kulturowych zabytkowego Starego Miasta i jego gruntowna rewaloryzacja, a także rozpoczęcie procesu przywracania centrum miasta należnych mu funkcji centrotwórczych.

Czeladzkie Stare Miasto jest ważnym elementem historii osadnictwa na pograniczu Śląska i Małopolski. Jego układ urbanistyczny został ukształtowany w XIII wieku jako owalnicowy układ miasta lokowanego na prawie średzkim. Jest to jedyny zachowany tego typu zabytek w Aglomeracji, posiada małomiasteczkowy charakter oraz eksponowaną lokalizację na wzgórzu przy DK 94 relacji Wrocław - Kraków.

Strefa została znacznie zniekształcona w latach 30-tych i 70-tych XX wieku. Wynikiem przekształceń była utrata reprezentacyjnego charakteru miejsca, stopniowe wyludnienie oraz brak rozwoju form gospodarczych typowych dla tego typu lokalizacji centralnych. Układ staromiejski ulegał degradacji także wskutek braku spójnych działań rewaloryzacyjnych. Rynek stanowił niby-skwer z zielenią o całkowicie zatartej funkcji placu miejskiego. Nawierzchnie i zieleń nie pełniły funkcji reprezentacyjnej, a ubytki w tkance urbanistycznej, chaos i brak zachowanej kompozycji nie sprzyjały kreowaniu czy odtwarzaniu funkcji centrum.

Ponieważ budynki i parcele zabudowane w większości (98%) stanowią własność prywatną, rolę kreującą charakter przestrzenny przypadł przestrzeniom publicznym – nawierzchniom, rodzajom użytych materiałów, iluminacji, formom zagospodarowania przestrzennego.

Projekt dąży do uczytelnienia historycznego, ukształtowanego w średniowieczu układu przestrzennego Starówki, podkreślając śródmiejski charakter Rynku wraz z przyległymi ulicami. Dąży również do przywrócenia historycznego (i dominującego) charakteru Rynku poprzez przebudowę placu i struktury przestrzeni.

W projekcie przewidziano – poza budową kompletnej infrastruktury komunalnej (ponad 6,2 km sieci wod-kan, 1,6 km sieci teletechnicznej, 2 km sieci oświetleniowej, dodatkowe nitki gazociągu, skablowanie całej sieci elektroenergetycznej, budowy nowej stacji trafo) – wymianę i odtworzenie nawierzchni kamiennych (wcześniej asfalt, żwir) o łącznej powierzchni 12 tys. m2 oraz renowację płyty Rynku z elementami małej architektury (ławki, kosze, murki, fontanny, obrysy zburzonego ratusza, studnia miejska w stylu krakowskim, różne rodzaje oświetlenia, w tym listwowe, punktowe iluminacje light-up, kinkiety, słupki i latarnie).

Idea oświetlenia została podporządkowana roli promocji i reprezentatywności, jaką powinno spełniać centrum miasta. Przyjęta koncepcja zakłada zaznaczenie głównej osi komunikacyjnej ulicy Bytomskiej z zaznaczeniem wnętrza Rynku jako miejsca spotkań, imprez lub ekspozycji.

W ramach projektu dokonano re-aranżacji zieleni niskiej i wysokiej: usunięcia części drzew oraz dosadzenia w liniach szpalerów nowych i uporządkowania w ten sposób osi kompozycyjnych. Nasadzono także dywany-klomby kwiatowe wzdłuż ulicy Bytomskiej.

Nastąpił też podział strefy komunikacyjnej na ciągi piesze i jezdne uzyskany poprzez zastosowanie odmiennego koloru, wymiaru, układu i materiału posadzek, bez wysokich krawężników.

Projektowi towarzyszy zmiana organizacji ruchu drogowego w Rynku i ulicach przyległych i wyprowadzenie poza Rynek ruchu autobusów. Powstały natomiast dodatkowe miejsca parkingowe w ul. Bytomskiej oraz parking w ul. Kościelnej.

Ogółem wykonano sieci wraz z przyłączami:

­             Wodociąg: 1,762 km

­             Kanalizacja sanitarna 2,102 km

­             Kanalizacja deszczowa 2,386 km

­             Liczba budynków podłączonych do wybudowanej/ zmodernizowanej sieci wodociągowej: 68 szt.

­             Liczba budynków podłączonych do wybudowanej/zmodernizowanej sieci kanalizacyjnej: 68 szt.

­             Powierzchnia zmodernizowanych obiektów infrastruktury drogowej: 12 720,80 m²

­             Punkty świetlne: 152

Zagospodarowanie płyty Rynku:

­             nawierzchnia z kostki 2291,0 m²

­             murki 99,38 m²

­             fontanny – 2 szt.

­             obudowa zabytkowej studni 1szt.

Działania połączone z projektem infrastrukturalnym (np. społeczne, kulturalne, itp.)

Całość przekształceń tworzy historyczny, aczkolwiek nowoczesny i reprezentacyjny układ urbanistyczny, w którym chętniej lokalizować się będą usługi i działalność reprezentacyjna.

Wymiernym efektem prac jest nie tylko uporządkowanie infrastruktury, ograniczenie oddziaływania na środowisko, waloryzacja przestrzeni miejskiej, ale także wzrost ilości firm działających na terenie Starówki o 22%.

Rewitalizacja Starego Miasta przyczyniła się do przywrócenia zatartych funkcji centrotwórczych, a także podniesienia atrakcyjności kulturowej tego obszaru. Odnowiona Płyta Rynku jest miejscem idealnym do organizacji miejskich imprez kulturalnych i nie tylko.

Inaugaracja w tym zakresie miała miejsce tuż po zakończeniu realizacji projektu, gdzie miasto zorganizowało oficjalne "otwarcie" Starego Miasta z udziałem mieszkańców, przedsiębiorców oraz władz miasta i regionu. Od tej pory miasto w cyklu planowanych corocznie imprez, uzyskało  idealną przestrzeń do organizowania wydarzeń kulturalnych integrujących mieszkańców i przyczyniających się do rozwoju atrakcyjności Miasta.

   Na terenie Starego Miasta organizowane są różne miejskie imprezy m.in.:

­    Sylwester dla mieszkańców wraz z pokazem sztucznych ogni

­    Odpust z okazji patrona Parafii Św. Stanisława B.M. oraz Św. Anny

­    Szalom na Rynku (impreza żydowska, inaugurująca cykl Dni Żydowskich)

­    Jasełka

­    Zagłębiowska Masa Krytyczna -  amatorski rajd rowerowy

­    W ramach obchodów Dni Czeladzi – organizowana jest impreza dla mieszkańców na Rynku

­    Festiwal AVe Maria – odbywa się corocznie od 1999r. , w roku bieżącym będzie dziesięciolecie tej uroczystości. Dyrektorem artystycznym imprezy jest Dyrektor Teatru Wielkiego w Poznaniu – Sławomir Pietras. Festiwal odbywa się w neoromańskim Kościele pod wezwaniem Św. Stanisława B.M. – jednym z największych zabytków, stanowiącym dziedzictwo historyczno-kulturowe regionu, zlokalizowanym na wzgórzu kościelnym na Starym Mieście.

W przygotowaniu są kolejne imprezy otwarte i masowe.